معرفی موشک‏ کروز بی‏ جی‏ ام-۱۰۹جی گریفون

بی جی ام- گریفون یک موشک کروز زمین پایه امریکایی است که توسط نیروی هوایی این کشور در آخرین دهه از جنگ سرد توسعه یافت . امریکا گریفون را با هدف رویارویی و حفظ توازن قوا با شوروی پس از استقرار سامانه موشکی میان‌برد زمین به زمین اس اس -۲۰ این کشور با قابلیت حمل سرجنگی هسته‌ای و شلیک توسط پرتابگر متحرک جاده‌ای توسعه داد. برخی تحلیلگران حوزه امنیتی و دفاعی معتقدند که استقرار سامانه‌ موشکی کروز گریفون و سامانه موشکی بالستیک پرشینگ ۲ مهمترین نقش را در وادار کردن شوروی به امضای پیمان منع نیروهای هسته‌ای میان‌برد (آی اِن اِف) مجبور ساخت. گروفون را می‌توان نخستین سامانه موشکی کروز زمین‌پایه امریکا مجهز به خودرو حامل- شلیک کننده (تی ئی ال) قلمداد کرد. این موشک توسط شرکت جنرال داینامیکس توسعه یافت و قیمت تمام شده هر فروند آن حدود ۱/۳ میلیون دلار اعلام شده است.

بی جی ام- ۱۰۹ به‌عنوان نمونه زمین‌پایه موشک کروز تاماهاوک توسعه یافت. در آن زمان نیروی دریایی امریکا بهره‌بردار اصلی موشک‌های تاماهاوک به‌شمار می‌رفت. این سامانه موشکی که از آن با نام جی اِل سی ام نیز یاد می‌شود بر خلاف سایر نمونه‌های تاماهاوک تنها یک سرجنگی حرارتی هسته‌ای دبلیو-۸۴ را با خود حمل می‌کند. لازم به‌ذکر است که واژه جی ال سی ام به‌طور عمومی برای همه موشک‌های کروز زمین‌پایه نیز به‌کار برده می‌شود. گریفون یک موشک کروز مادون صوت است که توان خود را از یک موتور توربوفن تامین می‌کند و همچنین در لحظات اولیه پرواز و در حین شلیک یک بوستر سوخت جامد به آن متصل است. از دیدگاه نظامی گریفون برای حمله اهداف زمینی ثابت با ارزش بالا طراحی شده است. این موشک ۱۳ ثانیه اول پرواز خود پس از شلیک از پرتابگر متحرک جاده‌ای را با کمک راکت تقویتی سوخت جامد انجام می‌دهد و در ادامه با روشن کردن موتور توربوفن به‌مدت ۲ساعت و نیم به‌سوی هدف حرکت می‌کند. تنها چهار ثانیه پس از شلیک سطوح دم باز می‌شود و ۶ ثانیه بعد دهانه ورودی هوا و بال‌ها فعال می‌شود. این موشک با پرواز در ارتفاع پایین با بهره‌گیری از روش تعقیب عوارض زمینی هدایت می‌شود. در مقایسه، موشک پرشینگ۲ فاصله خود تا هدف را در مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طی می‌کند.

امریکا با هدف افرایش فشار بر شوروی یگان‌های عملیاتی بی جی ام-۱۰۹ را در شش نقطه اروپا مستقر کرده است. استقرار موشک‌های گریفون در اروپا در سال ۱۹۸۳ آغاز شد و ارتش امریکا مقدمات کار را در خاک انگلستان،بلژیک،هلند،آلمان و ایتالیا فراهم آورد. یک اسکادران تاکتیکی موشکی برای بهره‌برداری میدانی از موشک بی جی ام- ۱۰۹ مورد نیاز بود و این یگان عملیات پشتیبانی از سامانه گریفون را نیز انجام می‌داد. یک اسکادران عملیاتی شامل ۶۹ نفر پرسنل و ۲۹ خودرو بود. چهار خودرو حامل-شلیک کننده هر کدام چهار فروند موشک گریفون را در خود جای داده و آماده شلیک بودند. دو خودرو نقش مراکز کنترل را ایفا می‌کردند که در هر یک از آنها دو افسر پرتاب حاضر بودند. در میان پرسنل ۱۹ نقر تکنسین نگه‌داری، یک متخصص پزشکی و ۴۴ نفر تیم حفاظت را تشکیل می‌دادند. با امضای پیمان آی ام اف بین واشنگتن و مسکو روند برچیدن موشک‌های بی جی ام- ۱۰۹ از خاک اروپا از سال ۱۹۸۸ آغاز شد و تا ۳ سال و نیم پس از آن همه این موشک‌ها برای انهدام یا تغییر کاربری به پایگاه نیروی هوایی دیویس انتقال یافتند. ارتش امریکا ۸ فروند از این موشک‌ها را پس از تغییر کاربری و برداشتن تجهیزات تسلیحاتی برای نمایش عمومی در موزه‌ها آماده کرد.

منبع:
نوید مقصودی و علی اصلانی، موشک کروز میراثی قدیمی برای آینده، انتشارات اندیشگاه فناوری‏های نوین، ۱۳۹۴٫